Isfahan Dzielnica Ormiańska – O historii stosunków dyplomatycznych między Rzeczpospolitą a Persją i powstaniu słynnej Dzielnicy Ormiańskiej w Isfahan.
Iran i Polskę dzielą nie tylko tysiące kilometrów, ale i współczesne polityczne zawirowania. Przed wiekami było jednak zupełnie inaczej. Mało kto wie, że to właśnie dyplomatyczne stosunki pomiędzy dawną Rzeczpospolitą i Persją przyczyniły się do powstania… słynnej dzielnicy Ormiańskiej w Isfahan.
Jak to często bywa, jednoczył nas wspólny wróg – Imperium Osmańskie. Aby sprawnie realizować politykę antyosmańską, XVII-wieczni władcy Iranu zabiegali o dobre kontakty z europejskimi krajami takimi jak Polska, Włochy, Wielka Brytania, Hiszpania, Austria czy Węgry. Kierowała nimi także zwykła ludzka ciekawość, dzięki której XVII wiek okazał się epoką niespotykanej wymiany kulturowej między Europą a Persją. W Polsce odbiciem tych kontaktów była kultura sarmacka, fascynacja wschodnim strojem, kobiercami czy bronią.
Do misji dyplomatycznych pomiędzy Rzeczpospolitą a Persją wykorzystywani byli spolonizowani Ormianie, którzy doskonale znali realia kaukaskie, a zatem bez problemu odbywali podróż pomiędzy dwoma państwami. W Polsce do ich największych skupisk zaliczały się Kamieniec Podolski oraz Lwów, gdzie – co ciekawe – ludność ormiańską nazywano persami. Nie tylko pośredniczyli oni w handlu ze Wschodem, ale także stworzyli siatkę informacyjną służącą do porozumiewania się władców europejskich z Zakaukaziem i dalej z samą Persją, której stolicą było wówczas miasto Isfahan. Jednym z takich posłów był Sefer Muratowicz, którego w 1601 r. na dwór szacha wysłał sam król Zygmunt III. Jego misja była ściśle tajna – wiedzieli o niej tylko nieliczni pracownicy kancelarii. Oficjalnym powodem było nabycie dywanów, tekstyliów i broni w Kashan. Nieoficjalnie, chodziło o wybadanie gruntu w kwestii podjęcia stałej współpracy międzynarodowej, przede wszystkim w odniesieniu do znienawidzonej Turcji Osmańskiej. Dzięki siatce powiązań w ramach ormiańskiej diaspory, Muratowicz spotkał się z ministrem szacha, a następnie uzyskał audiencję u Abbasa I w Isfahanie. Poseł spisał historię swojej podróży i wydał ją pod tytułem „Relacya Sefera Muratowicza Obywatela Warszawskiego Od Zygmunta III Króla Polskiego dla sprawowania rzeczy wysłanego do Persyi w roku 1602”. Książka ta stanowiła niegdyś w Polsce główne źródło wiedzy o irańskich realiach.
Polityczny alians Europy i Persji przeciwko Ottomanom nigdy nie doszedł do skutku. Jednak wzmożone kontakty pomiędzy władcami państw zachodu i orientu, przyniosły niezwykłe skutki w dziedzinie kultury. Obiekty artystyczne, księgi czy tomy poezji, swobodnie przepływające pomiędzy ośrodkami handlowymi, stanowiły źródło zapładniających idei dla artystów tworzących na obu kontynentach.
Autor: Iga Knysak
Szczegóły i programy wypraw do Iranu, podczas których zwiedzamy Dzielnicę Ormiańską w Isfahan znajdują się stronie wyprawy Skarby Persji oraz stronie wyprawy Zabytki Persji – Irański Kurdystan – Azerbejdżan Irański – Prowincja Gilan.
O Iranie czytaj w naszych artykułach Kobiety Iranu – Prawa kobiet nie są dane raz na zawsze, Iran Kerman, Iran Pustynia Kalut, Isfahan Iran, Iran Pustynia Lut, Iran Hafez, Iran i Irańska taqija i tarof – czym są?, Klucz do zrozumienia dzisiejszego Iranu: wojna z Irakiem, Meszhed. Jak wygląda święte miasta Iranu?, Jazd – czym jest pogrzeb powietrzny?, Teheran – światowa metropolia czy bezduszny moloch?, Iran. Kaluty i pustynia Dasz-E Lut, Iran: ofiara czarnego PR Polityki, Iran: Kaluty